Konieczność opłacania składek na ubezpieczenia społeczne dla wielu przedsiębiorców jest przerażającą wizją. Nie musi jednak tak być: obecnie ZUS oferuje szereg ulg nie tylko dla nowych przedsiębiorców, ale także dla istniejących już niewielkich firm. Warto zorientować się, jakie należy spełnić warunki, by móc skorzystać z którejś ulgi ZUS dla małych firm lub rozpocząć działalność od płacenia niższych składek.
Pierwszym zwolnieniem oferowanym nowym przedsiębiorcom jest tzw. ulga na start. Mogą skorzystać z niej osoby, które pierwszy raz planują prowadzić działalność gospodarczą lub nie prowadziły jej co najmniej 60 miesięcy (czyli 5 lat). Co ważne, nie można przy tym świadczyć usług na rzecz byłego pracodawcy, jeśli ich zakres pokrywa się z obowiązkami wynikającymi z umowy o pracę. W takiej sytuacji ulga na start nie przysługuje. Nie skorzysta z niej także osoba ubezpieczona w KRUS.
Taka ulga ZUS na rozpoczęcie działalności polega na zwolnieniu z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (trzeba jednak opłacać składkę zdrowotną). Nowy przedsiębiorca nie odprowadza także składek na Fundusz Pracy i Solidarnościowych Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych. Zwolnienie dotyczy tylko właściciela firmy. Za pracowników, współpracowników i zleceniobiorców należy odprowadzać składki ZUS w pełnym wymiarze. Aby skorzystać z ulgi ZUS na start, w formularzu ZUS ZZA wpisuje się kod 05 40 00 (jeśli nie ma się ustalonego prawa do emerytury lub renty ani orzeczenia o niepełnosprawności). Do ubezpieczenia zdrowotnego można zgłosić także najbliższą rodzinę (współmałżonka i dzieci) na formularzu ZUS ZCNA.
Ulga na start obowiązuje najdłużej przez 6 pełnych miesięcy (to oznacza, że jeśli działalność zostanie zarejestrowana w trakcie miesiąca, nie wlicza on się do czasu obowiązywania ulgi, choć już wtedy można z niej korzystać). Po upływie tego czasu należy się wyrejestrować się jako płatnik na druku ZUS ZWUA i zgłosić do kolejnych ubezpieczeń – można wówczas opłacać pełny ZUS albo skorzystać z innej ulgi dla nowych firm. W 2020 roku wysokość składki zdrowotnej wynosi 362,34 zł (przy możliwie najniższej podstawie).
Korzystanie z ulgi ZUS dla nowych przedsiębiorców jest nieobowiązkowe, można także zrezygnować z niej po czasie krótszym niż 6 miesięcy. To ważne, ponieważ skutkiem ulgi ZUS na start jest brak świadczeń w przypadku choroby lub wypadku (ponieważ nie jest się objętym ubezpieczeniem), przez ten czas nie odkłada się także środków na przyszłą emeryturę lub rentę.
Po zakończeniu ulgi na start przez kolejne 24 miesiące można opłacać tzw. preferencyjny ZUS. Uprawnionymi do korzystania z preferencyjnych składek są osoby, które spełniają te same warunki, które dotyczyły ulgi ZUS na start, to znaczy:
Na czym polegają składki preferencyjne? O ile ulga na start to zwolnienie z części składek, o tyle preferencyjny ZUS obniża podstawę obliczania ich wysokości. Standardowo podstawę składek stanowi 60% prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia. W przypadku korzystania z ulgi „preferencyjny ZUS” wysokość składek wylicza się od 30% minimalnego wynagrodzenia w danym roku. Oznacza to, że w 2020 roku składki na ubezpieczenie społeczne wynoszą 246,80 zł miesięcznie. Składkę zdrowotną należy opłacać w całości, dokładnie tak samo, jak w przypadku ulgi ZUS na start. Analogicznie składki preferencyjne dotyczą tylko właściciela firmy, a za pracowników i zleceniobiorców należy odprowadzić je w pełnej wysokości.
Po upływie 24 miesięcy (lub wcześniej, bo ulga nie jest obowiązkowa) należy wyrejestrować się z ubezpieczeń na formularzu ZUS ZWUA i następnie zgłosić do kolejnej ulgi – mały ZUS plus – lub do pełnych składek, jeśli działalność gospodarcza przyniosła więcej niż 120 tys. zł przychodu. Opłacając składki preferencyjne, należy pamiętać, że są równoznaczne z niższymi wpływami na konto emerytalne lub rentowe, a wysokość świadczeń w razie choroby lub wypadku również będzie niższa. Dlatego też można skorzystać ze skrócenia okresu ulgi preferencyjny ZUS albo całkowicie z niej zrezygnować.
Ulga „mały ZUS plus” (albo „mała działalność”) obowiązuje od 1 lutego 2020 roku, kiedy zastąpiła „mały ZUS”. Jest to ulga ZUS dla małych firm, które w poprzednim roku nie osiągnęły limitu 120 tys. zł przychodu. Warunkiem jest także prowadzenie działalności przez więcej niż 60 dni w poprzednim roku. Do tej ulgi dla małych firm nie są uprawnione osoby, które w poprzednim roku rozliczały się kartą podatkową i jednocześnie były zwolnione z VAT albo gdy podlegały ubezpieczeniom z innych źródeł niż działalność gospodarcza. Ulga nie przysługuje także, gdy spełnia się warunki do korzystania ze składek preferencyjnych. Kolejne wykluczenie to świadczenie na rzecz byłego pracodawcy tych samych usług, które wcześniej wynikały z umowy o pracę.
Mały ZUS plus polega na tym, że składki na ubezpieczenia społeczne są obliczane proporcjonalnie do faktycznego dochodu firmy uzyskanego w poprzednim roku. Natomiast składkę zdrowotną, jak w przypadku innych ulg, opłaca się w jej stałej wysokości. Aby wyliczyć podstawę składek do tej ulgi dla małych firm, należy najpierw odliczyć dochód za poprzedni rok: łączny dochód trzeba podzielić przez liczbę dni, w których była prowadzona działalność, a następnie wynik pomnożyć przez 30 dni. Otrzymaną kwotę należy zaokrąglić do pełnych groszy. Powstały w ten sposób przeciętny dochód mnoży się przez współczynnik 0,5 – wynik nie może jednak być niższy niż 30% minimalnego wynagrodzenia w danym roku. W takiej sytuacji podstawą składek będzie właśnie ta minimalna kwota. Podstawa nie może również być wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia na dany rok.
Z ulgi „mały ZUS plus” można korzystać maksymalnie przez 36 miesięcy. Co ważne, jeśli przedsiębiorca wcześniej korzystał z programu „mały ZUS”, to również należy go uwzględnić, obliczając czas korzystania z ulgi.
Jeśli przedsiębiorca korzystał z ulgi „mały ZUS”, automatycznie przechodzi do nowej ulgi „mały ZUS plus” obowiązującej od 1 lutego 2020 roku. Jeśli nie – musi wyrejestrować się z dotychczasowych ubezpieczeń i zarejestrować za pomocą odpowiedniego kodu: 05 90 xx. Z tej ulgi dla małych firm można korzystać po zakończeniu ulgi na start i okresu, w którym opłacało się składki preferencyjne. Oznacza to, że niższy ZUS można płacić nawet przez 66 miesięcy, czyli 5,5 roku.
Oczywiście, należy przy tym pamiętać, że niższe składki oznaczają niższe świadczenia emerytalne, rentowe czy w przypadku choroby lub wypadku. Dlatego też korzystanie z ulg nie jest obowiązkowe i w dowolnej chwili można z nich zrezygnować.
Warto podkreślić, że prawo do żadnej z omówionych ulg nie przysługuje w momencie, gdy w ramach działalności świadczy się usługi na rzecz byłego pracodawcy – dotyczy to sytuacji, gdy te usługi są tożsame z obowiązkami wpisanymi w umowę o pracę, które przedsiębiorca wykonywał w danym i poprzednim roku kalendarzowym.
design by Proformat
